Marca 29 2024 09:51:39
Nawigacja
· Strona główna
· FAQ
· Kontakt
· Galeria zdjęć
· Szukaj
NASZA HISTORIA
· Symbole gminy
· Miejscowości
· Sławne rody
· Szkoły
· Biogramy
· Powstańcy Wielkopolscy
· II wojna światowa
· Kroniki
· Kościoły
· Cmentarze
· Dwory i pałace
· Utwory literackie
· Źródła historyczne
· Z prasy
· Opracowania
· Dla genealogów
· Czas, czy ludzie?
· Nadesłane
· Z domowego albumu
· Ciekawostki
· Kalendarium
· Słowniczek
ZAJRZYJ NA


Pałac w Pawłowicach

Wieś wzmiankowana w 1310 roku, w roku 1366 właściciel pisał się Jakusz z Pawłowic. Wchodziła w obszar dóbr skupionych przez Jana z Czerniny. Stała się dziedziną drugiej linii jego potomków - Pawłowskich, której protoplastą był Wawrzon, występujący w Pawłowicach w latach 1466-1478. W latach 1580-1581 kolatorami miejscowej parafii byli: Andrzej Bojanowski (8 1/2 łanu), Stanisław Bojanowski (1 łan w Pałowicach i 3 łany w Robczysku) oraz Bartłomiej Pawłowski (6 3/4 łanu w Pawłowicach i 1/2 łanu w Robczysku), którego dziedzicem był Jan, po którego bezpotomnej śmierci w 1620 roku dziedziczyły bratanice. Drogą mariaży dziedziczką Pawłowic, powiększonych o część Kąkolewa, została Katarzyna z Mycielskich Gorzycka, która w 1684 roku poślubiła Macieja Mielżyńskiego. Maciej Mielżyński, starosta kcyński i kasztelan śremski, posiadał Dąbrowę, Błocko i Łąki, Chobienice, Woźniki, Borzysław i inne, powiększył także klucz pawłowicki, dokupując w 1685 roku drugą część Kąkolewa oraz w 1694 roku część Pawłowic, która znajdowała się w rękach spadkobierców Bojanowskich. po śmierci Macieja w 1696 roku dziedziczył syn Krzysztof, starosta krzywiński, od 1693 roku starosta kcyński i od 1717 roku kasztelan przemęcki, który poślubił w 1693 roku Annę z Gorzyckich, która wniosła mu w wianie Pawłowice z Robczyskiem i pół Kąkolewa. Anna dokupiła w 1688 roku część Kąkolewa, a w 1713 roku od Pawła Radomickiego część Pawłowic, scalając wieś. Działy synów Macieja zakończyły się w roku 1717 - majętność chobienicka przypadła Franciszkowi, Krzysztof dziedziczył Dąbrowę. Majątek powiększony został o Rąbin, Łaszczyn z Izbicami i Żelicami. W Pawłowicach znajdowała się główna siedziba Krzysztofostwa, jedynym ich dziedzicem był Andrzej Mielżyński, starosta kcyński, który krótko przed śmiercią w 1771 roku wzniósł murowany pałac. Maksymilian, najstarszy syn Andrzeja (od 1775 roku pisarz wielki koronny) był kolejnym dziedzicem i zleceniodawcą budowy nowej rezydencji w Pawłowicach. Kolejnymi dziedzicami byli: Stanisław (od 1805 roku), Leon (od 1828 roku), Maksymilian (od 1885 roku), Krzysztof (od 1915 roku) i Andrzej Krzysztof (od 1927 roku). Leon Mielżyński kupił w 1844 roku od Dzieduszyckich Żytowiecko, a w 1862 roku Wielką Łękę od Mycielskich. Majątki te podzielił pomiędzy swoich synów, dając starszemu Maksymilianowi dobra pawłowickie, młodszemu Maciejowi Wielką Łękę z Żytowieckiem, a po stryju zaś Pawłowice oraz Mchy. Zmarły w 1927 roku Krzysztof podzielił (przed śmiercią w 1927 roku) majątki pomiędzy dwóch małoletnich synów, zostawiając starszemu Andrzejowi klucz pawłowicki i wielkołęcki, młodszemu klucz mchowski.
W 1846 roku w skład majętności pawłowickiej wchodziły folwarki: Graniczek, Kociugi, Robczysko. W 1896 roku w skład majętności wchodziły folwarki: Kąkolewo, Kociugi, Robczysko, w 1907 roku wyszczególnione dwa dobra: Pawłowice (Herrschaft) z folwarkami: Graniczek, Kociugi, Mały Dwór, Robczysko oraz Kąkolewo.
W 1510 roku folwark miał 25 łanów osadzonych, sołectwo liczyło 1 1/2 łanu. We wsi w XVI wieku były trzy folwarki, które w sensie przestrzennym istniały do początku XIX wieku - folwark po wschodniej stronie założenia pałacowego, Mały Dwór oraz nie zachowany "folwark żakoski". W 1846 roku we wsi były 72 dymy i 626 mieszkańców. W 1878 roku wybudowano krochmalnię. W 1881 roku powierzchnia wynosiła 4194 ha, w tym 2247 ha roli, około 350 ha łąk i pastwisk, 1406 ha lasu. Oprócz krochmalni działała cegielnia i mleczarnia. W 1913 roku w majątku wraz z folwarkami hodowano 158 koni, 701 krów, 727 świń. W 1928 roku majątki pawłowickie były najbardziej uprzemysłowionym gospodarstwem w Wielkopolsce. Krochmalnia została powiększona i ulepszona, wybudowano w 1924 roku młyn o przemiale 16 000 kg zboża na dobę. W majątku był silos na 2000 ton zboża, mleczarnia, cegielnia i tartak. Krzysztof Mielżyński należał do współzałożycieli Sandomiersko-Wielkopolskiej Hodowli Nasion w Antoninach. W majątku działała też kolejka polna.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWE znajduje się w środkowej części wsi, po zachodniej stronie drogi wiejskiej, stanowi zasadniczy element organizacji przestrzennej wsi. Składa się z części rezydencjonalnej i zespołu folwarcznego. Pałac flankowany oficynami i galeriami, poprzedzony "avantcour", zabudowanym trzema obiektami, symetrycznymi po każdej stronie osi (zabudowę miały stanowić cztery domy dla służby, zaś od strony pałacu spichlerz i stodoła. Przy wjeździe postawiono dwa budynki, założone na planie półkola, po prawej owczarnię, po lewej stajnię, z którą sąsiadowała stodoła). Część gospodarcza znajdowała się tylko po stronie oficyny północnej i złożona była z dwóch podwórzy. Bliższe podwórze gospodarcze, założone na rzucie zbliżonym do prostokąta, było wyraźnie separowane od oficyny, prowadził do niego osobny podjazd. Na północ od tego podwórza znajdowały się zapewne następne obiekty gospodarcze, skupione wokół niewielkiego prostokątnego i otwartego na północ podwórza. W skład założenia wchodził folwark Mały Dwór (na wschodnim krańcu wsi) oraz nie zachowany "folwark żakoski", który znajdował się w środkowej części wsi, po południowej stronie drogi.

ZESPÓŁ REZYDENCJONALNY stanowi zasadniczy element kompozycji założenia, stanowiąc jej oś. Składa się z pałacu, połączonego ćwierćkolistymi galeriami z dwiema oficynami, tworzącymi dziedziniec paradny, domków odźwiernych oraz parku.

PAŁAC w wersji obecnej wraz galeriami i oficynami wzniesiony został w latach 1778-1783 dla Maksymiliana Mielżyńskiego, pisarza wielkiego koronnego, według projektów architekta Karola Gottharda Langhansa. Korpus na rzucie prostokąta, piętrowy z mezzaninem, kryty dachem mansardowym. Dłuższe elewacje trzynastoosiowe, krótsze pięcioosiowe. W fasadzie (ku wschodowi) dwa trzyosiowe ryzality skrajne oraz trzyosiowy pozorny ryzalit środkowy, któremu odpowiada w elewacji ogrodowej ryzalit środkowy na rzucie odcinka koła. Układ wnętrz dwutraktowy (w części południowej z korytarzem), na parterze na osi prostokątny westybul, w trakcie ogrodowym okrągły salon w ryzalicie. Na piętrze pomieszczenia reprezentacyjne: w trakcie ogrodowym dwukondygnacyjna sala balowa, na rzucie wydłużonego prostokąta z wpisaną owalną częścią centralną. We wnętrzach zachowana dekoracja sztukatorska, projektu architekta Jana Chrystiana Kamsetzera. Dekoracja elewacji: parter oddzielony gzymsem kordonowym, pierwotnie z boniowaniem (zachowanym od strony ogrodu). W fasadzie na osi przyścienny portyk kolumnowy w wielkim porządku, wsparty w kondygnacji parteru na filarach (zamurowanych w 1923 roku), w drugiej kondygnacji cztery jońskie kolumny dźwigające pełną attykę, na której znajdują się cztery alegoryczne posągi kobiece. Ćwierćkolisty ryzalit na osi elewacji ogrodowej opięty na górnej kondygnacji pilastrami jońskimi. Okna: na parterze i piętrze prostokątne, na piętrze w tynkowych opaskach z nadokiennikami, w sali balowej i westybulu na piętrze zamknięte półkoliście, w mezzaninie okienka kwadratowe w tynkowych opaskach z uszakami. Ponad oknami piętra w fasadzie i na elewacjach bocznych prostokątne płyciny, w których znajdują się płaskorzeźby stiukowe, wykonane przez Böhma w latach 1782-1787.

GALERIE z okresu budowy pałacu, ćwierćkoliste, parterowe, ośmioosiowe, pierwotnie otwarte arkadami na przestrzał, obecnie w ramieniu północnym przeszklone, od tyłu dobudowany w latach 1919-1923 korytarz; w ramieniu południowym arkady zamurowane, z wprowadzeniem prostokątnych otworów okiennych, od tyłu dobudowany w 1910 roku trakt pokoi gościnnych z korytarzem. Arkady ujęte w pary jońskich pilastrów, dźwigających uproszczone belkowanie, nad nimi pełne balustrady, z motywem przeplatających się owali i kół.

OFICYNY - dwie podobne, piętrowe, kryte dachami czterospadowymi. Na planie prostokąta z trzyosiowymi ryzalitami w fasadach: środkowym pozornym i wydatnymi skrajnymi. Układ wnętrz półtoratraktowy, z korytarzem od frontu i pokojami w ryzalitach. Dekoracja fasad powtarza w uproszczeniu kompozycje fasady pałacu. Kondygnacje oddziela gzyms kordonowy, gzyms wieńczący profilowany. Ryzality środkowe zwieńczone attykami, na których znajdują się po trzy kamienne posągi kobiece alegoryczne, rzeźbione przez Böhma. Ryzality skrajne rozczłonkowane lizenami: ponad oknami parteru rzeźbione głowy lwów otoczone udrapowaną lwią skórą.

DOMKI ODŹWIERNYCH wzniesione około 1910 roku, neoklasycystyczne. Usytuowane skośnie przy bramie wjazdowej. Na planie kwadratu, nakryte dachami mansardowymi, z obeliskami. Ściany zwieńczone odcinkowymi naczółkami, pod którymi znajdują się medaliony, w których monogram "MM", herb Nowina i wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej.

PARK założony częściowo na miejscu dawnego "ogrodu włoskiego" w latach około 1783-1785 przez ogrodnika Rotemberga. Zasadniczy układ regularny: za pałacem wielki parter w kształcie podkowy, od niego rozchodzą się promieniście dwa szpalery grabowe, z perspektywą na lustra wody w dwóch kanałach. Od północy przy parku duży staw z wysepką.

Opis zaczerpnięty z: MAJĄTKI WIELKOPOLSKIE Tom IV, POWIAT LESZCZYŃSKI - Magdalena Jarzewicz


WARTO ZOBACZYĆ
Dwór Drobnin

Kościół Pawłowice

Dwór Oporowo

Kościół Drobnin

Pałac Pawłowice

Kościół Oporowo

Pałac Garzyn

Dwór Lubonia

Pałac Górzno
Wygenerowano w sekund: 0.01 6,177,069 Unikalnych wizyt