1919
1. Dnia 4 stycznia wysadziła władza wojskowa niemiecka most kolejowy w Robczysku na linii Leszno-Krotoszyn, a następnego dnia także most w Hersztupowie na linii Leszno-Jarocin. Stało się to z tego powodu, że Niemcy lękali się zajęcia Leszna przez Polaków, ubiegli więc tychże, aby z Leszna wywieźć do Głogowa różne materyały wojskowe. Jesteśmy więc obecnie odcięci od świata.
Wskutek zajść w Poznaniu poczęli Polacy w rozmaitych stronach Księstwa zajmować miasta i organizować wojsko przeciwko Heimatschutzom i Grenzschutzom. Powstała zatem formalna wojna z Niemcami, większą połowę Księstwa nasi zabrali, w okolicy Kościan, Gostyń, Poniec, Osieczną. Nasi mieli główną kwaterę w Pawłowicach i Poniecu. Niemcy z Leszna, Bojanowa i Rawicza wycieczki robili i ostrzeliwali Kąkolew, Pawłowice, Poniec, Janiszewo, Miechcin. Dużo było strat po jednej i drugiej stronie. To samo było w różnych stronach Księstwa. W Słupi pod Rawiczem zrabowano mieszkańców i zastrzelono proboszcza Ks. Śledzińskiego.
Zorganizowało się wojsko polskie w Księstwie, objął najwyższe dowództwo nad niem jenerał Muśnicki. Wreszcie Koalicya zakazała Niemcom zaczepiać Polaków i wyznaczyła linię demarkacyjną, której jednej i drugiej stronie przekraczać nie wolno. Rząd niemiecki musiał układ ten podpisać. W Oporowie i Oporówku było też polskie wojsko w styczniu i lutym przez kilka tygodni. Komenda niemiecka w Lesznie przysłała parlamentarza dnia 22 lutego do Pawłowic i podpisano zawieszenie broni. To samo nastąpiło lub nastąpi w całym Księstwie pewnie.
2. Kongres pokojowy rozpoczął prace swe w Paryżu 18 stycznia. Delegaci polscy także biorą udział na Kongresie. Potrwa pewnie kilka miesięcy. Jest nadzieja, że Księstwo, Prusy Królewskie, Warmia, Mazury pruskie i Górny Śląsk będzie do Polski przyłączony. Pierwszy sejm polski zebrał się dnia 10 lutego w Warszawie. Stronnictwa narodowe mają większość. Ze zaboru pruskiego, gdzie wybory odbyć się nie mogły, biorą w sejmie udział posłowie do parlamentu niemieckiego. Na marszałka sejmu wybrano większością głosów adwokata Trąmpczyńskiego z Poznania, który jest naczelnym prezesem w Poznaniu. Arcybiskup Dalbor poświęcił gmach sejmowy w Warszawie.
3. W końcu stycznia i w początku lutego spadły śniegi i były mrozy do 10 stopni. Nastała sanna. W połowie lutego nastała odwilż i ciepło, tak że można było wyjechać w pole. Dnia 23 lutego była w oddaleniu ku Lesznu pierwsza burza z grzmotem i deszczem.
4. Układy pokojowe trwały w Wersalu do 28 czerwca, rząd niemiecki stawiał zrazu ogromne trudności, nie chcąc się zgodzić na warunki pokojowe. Koalicya ustępowała Niemcom, mianowicie Anglia i Ameryka. Wreszcie obie strony zgodziły się na takie warunki: Poznańskie ma być oddane Polsce, z wyjątkiem zachodnich powiatów zniemczonych. W Prusach Królewskich ma być plebiscyt po prawej stronie Wisły w czterech powiatach północnych, na Warmii i Mazurach również ma być plebiscyt, podobnie na Górnym Śląsku. Gdańsk ma być wolnym miastem, ale Polska ma mieć tamże wolny port, inne części Prus Królewskich mają należeć do Polski. Mimo zawieszenia były wciąż utarczki z niemieckim Grenzschutzem, na południu około Leszna, Rawicza, Krotoszyna, Kępna, tak samo na zachodzie i północy około Bydgoszczy, Rynarzewa, Nakła. Niemcy dopuszczali się okrucieństw, niszcząc wsie i miasta, rabując własność polską, zabijając spokojnych mieszkańców, np. we wsi Słupi pod Rawiczem proboszcza Śledzińskiego, internując bardzo wielu Polaków, np. w Lesznie kilkudziesięciu. Wreszcie dnia 28 czerwca po południu o godzinie 3 w Wersalu podpisano warunki pokojowe. Rząd niemiecki wysłał 5 delegatów, którzy podpisali układ pokojowy. Po podpisaniu dano 101 strzałów armatnich, które zwiastowały światu pokój, po blisko 5 letniej wojnie światowej. Pytanie teraz, czy Niemcy usuną się z ziem przyznanych Polsce.
5. Rząd polski w Poznańskiem bardzo energicznie pracuje wciąż około polszczenia powiatów zajętych przez wojsko polskie. Otwarto w Poznaniu uniwersytet polski. Usuwano o ile się dało urzędników Niemców, zastępując ich Polakami, wybierano rady miejskie i tworzono wszędzie magistraty polskie po miastach. Wojsko polskie walczące we Francyi po stronie Koalicyi, do którego przyłączyło się bardzo wielu jeńców Polaków będących w niewoli francuskiej i angielskiej, zaczęło w kwietniu pod naczelnym dowództwem jenerała Hallera wracać do Królestwa, jadać przez Niemcy – Leszno, Kąkolewo, Poniec, Ostrów – do Łodzi i Warszawy. Koalicya ostatecznie zgodziła się na drogę lądową na żądanie Niemców, zamiast drogi morskiej przez Gdańsk. Wojsko wiozło również amunicyę, konie wojskowe, armaty. Sam jenerał Haller przejeżdżał przez Leszno, Kąkolew w pierwsze święto wielkanocne, tj. 20 kwietnia. Z wojskiem polskim jechało też dużo oficerów francuskich i angielskich. Począwszy od Kąkolewa wszędzie na stacyach nasi uroczyście przyjmowali wojsko przejeżdżające. Podobno miało przybyć 9 dywizji, tj. 90 tysięcy. Równocześnie walki były we wschodniej Galicyi, na Litwie, Białorusi z Ukraińcami i bolszewikami moskiewskimi. Ostatecznie Lwów zdobyto i oswobodzono całą wschodnią Galicyę, w święta wielkanocne zdobyto Wilno.
6. Dnia 1 czerwca odbyły się w Poznańskiem wybory do sejmu w Warszawie. Wybrano 42 posłów narodowych, mimo silnej agitacyi socyalistów, żydów i Niemców, którzy nie zdobyli ani jednego posła. Tutejsza parafia głosowała w Oporówku w szkole. Oddano 703 głosy na listę narodową, a 3 na secesyonistów, lecz nie socyalistów.
7. Mosty kolejowe zniszczone przez Niemców w Robczysku i Hersztupowie, wojsko polskie po kilku tygodniach naprawiło.
8. W marcu i kwietniu panowały często przymrozki, wskutek czego dopiero w końcu kwietnia i na początku maja można było siewy wiosenne i sadzenie okopowin ukończyć.
9. Wskutek chłodnej i dżdżystej wiosny żniwa się opóźniły o dwa do trzech tygodni. Mimo braku sztucznych nawozów wypadły dość dobrze. Zboże dało średni plon. Uprawa roli i zasiewy jesienne były również opóźnione. W końcu października nastąpiły mrozy i spadło dużo śniegu. Toteż sprzątać okopowych, jak ziemniaków, marchwi i buraków cukrowych nie dokończono przed mrozami mianowicie w większych majątkach. W końcu listopada mróz sfolgował na kilka dni i śnieg stajał, potem znów był silny mróz bez śniegu. Dużo buraków cukrowych, marchwi i nawet ziemniaków zamarzło. Gorzej jeszcze było w królestwie i Galicyi wskutek strajków rolnych. Wielka strata dla Polski – drożyzna coraz większa, mianowicie brak opału, jak węgla.
10. Na Białorusi wciąż wojna z bolszewikami rosyjskimi. Ponieważ koalicyjne mocarstwa późno bardzo ratyfikowały pokojowe układy w swych parlamentach, toteż rząd niemiecki nie ratyfikował tych układów i nie wydał Polsce ziem przyznanych jej w traktacie wersalskim. Nie wiadomo, kiedy to nastąpi. Na Górnym Śląsku było kilkutygodniowe powstanie polskie, które niemieckie wojska gwałtem stłumiły, bo naszym brakło wojska, amunicyi i organizacji, a wojska polskie nie mogły brać udziału w powstaniu. Na Górny Śląsku, w Księstwie cieszyńskim, na Warmii, Mazurach i w Prusach Królewskich po prawej stronie Wisły ma się odbyć plebiscyt.
11. Pierwszy sejm polski zajmował się sprawą rolną, aprowizacyą kraju, ratyfikacją pokoju i innemi drobniejszymi sprawami, ale do uchwalenia Konstytucji w tym roku nie doszło. W grudniu ustąpiło ministerstwo w Warszawie wskutek braku większości w sejmie, niestety musiał ustąpić także prezes Paderewski. Naczelnik Piłsudski powierzył posłowi Skulskiemu utworzenie nowego ministerstwa, co tenże uczynił, zostawszy prezesem ministrów.
W październiku były w Poznaniu wielkie uroczystości wskutek przyjazdu Naczelnika. Dnia 27 i 28 grudnia roku bieżącego mają się znów odbywać wielkie uroczystości Poznaniu na pamiątkę rocznicy pierwszej oswobodzenia miasta i Wielkopolski od rządów pruskich.
12. Papież Benedykt XV zamianował Najprzewielebniejszego Ks. Arcybiskupa gnieźnieńskiego i poznańskiego Prymasa Dalbora i Arcybiskupa warszawskiego Kakowskiego kardynałami i to w listopadzie roku bieżącego. W grudniu wyjechali obaj dygnitarze w tym celu do Rzymu, aby otrzymać kapelusze kardynalskie. Uroczystość odbyła się 18 grudnia.
13. Dnia 25 grudnia spadł znowu śnieg i nastał silny mróz do 15 stopni.
14. W parafii w tym roku było 1066 dusz, chrztów 43, ślubów 16, pogrzebów 14, Komunii rozdano 5200.
|